اتاق تمیز یا کلین روم
اتاق تمیز یا کلین روم، برای کنترل آلودگی‌ها و یا از بین بردن آن‌ها در یک محیط بسته طراحی می‌شود. به بیان بهتر؛ فضای بسته‌ای است که در آن ذرات معلق، آلودگی و آلایندگی‌ها تا حد بسیار زیادی حذف شده‌اند. بسته به کاربرد و هدف از کلین روم، علاوه بر آلودگی‌ها، ممکن است دما و رطوبت اتاق تمیز نیز کنترل شده باشد. معمولاً در صنایع، بیوتکنولوژی و پزشکی از کلین روم استفاده می‌شود.
میزان ذرات معلق و آلودگی اتاق تمیز معمولاً بر اساس تعداد ذرات در مترمربع یا فوت مکعب نمایش داده می‌شود. این عدد در سطح کلاس‌های مختلف متفاوت است. مثلاً در کلاس تمیز 100000، میزان ذرات بزرگ‌تر از 0.5 میکرون در محیط باید کمتر از 100000 عدد در فوت مکعب باشد. در حالی که این عدد در کلاس 100، معادل 100 ذره میکرونی در فوت مکعب است.
سازوکار کلین روم
در کلین روم، هوای وارد شده از فیلترهای مخصوص برای حذف آلاینده‌ها رد شده و پس از رسیدن میزان ذرات آن به حد استاندارد وارد محیط اتاق تمیز می‌شود. هوای داخلی نیز دائماً از طریق فیلترهای هپا و آلپا تسویه می‌شوند تا آلودگی‌هایی را که از طریق فعالیت‌های داخلی کلین روم ایجاد شده برطرف کنند.
کارکنان اتاق تمیز معمولاً از لباس‌های محافظ استفاده کرده و قبل از رود به اتاق تمیز از دوش هوا رد می‌شوند تا میزان آلاینده‌های ورودی توسط آن‌ها تا سطح بسیار زیادی کاهش پیدا کند. لوازم داخل کلین روم نیز به گونه‌ای طراحی شده‌اند تا کمترین میزان ایجاد آلودگی را داشته باشند. البته در برخی اتاق های تمیز با استاندارد پایین رعایت تمامی این موارد ضروری نیست.
اهداف کلین روم و کاربرد آن
اتاق تمیز در ابعاد بسیار مختلفی ساخته می‌شود. گاهاً لازم است که کل یک کارخانه تبدیل به کلین رومی بسیار بزرگ شود و در برخی موارد از اتاق تمیز فقط برای کنترل کیفی استفاده می‌شود و ممکن است ابعاد آن تنها چندین مترمکعب باشد. به حداکثر رساندن عملکرد محصول، بهبود کنترل کیفی و اطمینان از امنیت محل کار از عمده‌ترین دلایل استفاده از کلین روم هستند. تمیز بودن، یکی از جنبه‌های اصلی اتاق تمیز است اما تمام آن نیست، علاوه بر نظافت، دما، رطوبت، صدا، نور و لرزش اتاق تمیز نیز گاهاً مدنظر است و باید تحت کنترل باشد. فعالیتی که در کلین روم انجام می‌شود تعیین‌کننده فاکتورهایی است که باید در آن رعایت شود.
برخی از صنایعی که از اتاق تمیز استفاده می‌کنند عبارت‌اند از:
- صنایع الکترونیک و نیمه‌هادی‌ها
- میکرو مکانیک
- اپتیک و لیزر
- نانو
- بیوتکنولوژی
- دارویی
- صنایع محصولات استریل
- تجهیزات پزشکی
- غذا و نوشیدنی
- آزمایشگاه‌های تخصصی و نیمه‌تخصصی
- بیمارستان‌ها
و تمامی صنایعی است که محصولات و دستگاه‌های آن‌ها نسبت به محیط بیرون و آلاینده‌ها حساس هستند.
الزامات اصلی در اتاق تمیز
همان گونه که اشاره شد، کلین روم‌ها فضاهایی محصور هستند که میزان ذرات معلق در آن‌ها قابل کنترل است. چهار قانون اساسی در ساخت اتاق تمیز رعایت می‌شود که عبارت‌اند از:
آلاینده‌ها نباید از خارج وارد محیط ایزوله و کنترل شده شوند.
دستگاه‌ها و تجهیزات باید به‌گونه‌ای باشند که در هنگام استفاده آلاینده تولید نکنند.
آلاینده‌ها نباید در محیط کنترل شده جمع شوند.
فرایند خارج کردن آلاینده‌ها از محیط باید سریع و دائم انجام شود.
برای اجرای قوانین اصلی کلین روم لازم است تا 4 جزء اصلی در هر اتاق تمیز وجود داشته باشند:
- معماری اتاق تمیز – کیفیت و نوع مصالح ساختمانی مورد استفاده در ساخت اتاق تمیز از اهمیت بالایی برخوردار است. این مصالح باید با هدف حذف آلاینده‌ها، جلوگیری از ایجاد آن‌ها و ماندگاری بالا انتخاب شوند.
- سیستم تهویه یا HVAC- یکپارچگی هوای داخل کلین روم با ایجاد جریان هوا به وسیله دستگاه‌های تصویه هوا انجام می‌شود. این دستگاه‌ها با فیلترکردن هوای بیرون، تأمین دما و رطوبت مناسب، فیلتر هوای داخل اتاق و مطبوع ساختن آن تلاش می‌کنند تا استانداردهای موردنیاز در اتاق بر اساس کاربری آن حفظ شود.
- سیستم رفت و آمد – رفت و آمد در اتاق تمیز شامل جابه‌جایی افراد و مواد به داخل آن و نگهداری و نظافت تدارکات داخل اتاق تمیز است.
- سیستم کنترل و مانیتورینگ – سیستم مانیتورینگ در واقع مغز یک اتاق تمیز است که با ضبط داده‌هایی مانند دما، رطوبت، میزان آلاینده‌ها، سروصدا و حتی لرزش میزان تمیز بودن کلین روم را مشخص می‌کند و نشان می‌دهد آیا بقیه اجزا کار خود را به‌صورت صحیح انجام می‌دهند یا خیر.
یکی از موارد اصلی در ساخت کلین روم، درب‌های ورود و خروج هستند. استفاده از سیستم اکسس کنترل در کلین روم‌ها بسیار معمول است. این سیستم‌ها که به وسیله قفل دراپ بولت و یک سیستم امنیتی تجهیز می‌شوند، امکان ضبط ورود و خروج افراد، قفل‌کردن فضا در شرایط اضطراری و ورود انتخاب شده افراد به اتاق تمیز را فراهم می‌کنند.
هیچ دیدگاهی برای این مطلب ثبت نشده است.