قفل چیست؟

قفل

قفل وسیله‌ای است برای بسته نگه داشتن درب به طوری که فقط با کلیدش بتوان آن را باز کرد. قفل درهای خانه‌ها بیشتر قفل استوانه‌ای و یا قفل سویچی است. قسمت بیرون زده از قفل یک زبانهٔ فنرسوار

 و گوه‌ای شکل است. هنگامی که در را می‌بندید این زبانه با صدای مختصری در قاب خود جای می‌گیرد. بعضی قفل‌ها اصلاً کلید ندارند. در قفل رمزی از رمز استفاده می‌شود. با چرخاندن حلقه‌هایی یا فشار دادن دکمه‌هایی رمز را به قفل می‌دهند تا باز شود

تاریخچه قفل

در چین و مصر بیش از ۴۰۰۰ سال قبل از نوعی قفل چوبی استفاده می‌شد. در قرن پانزدهم میلادی، صنعت گران اروپایی قفل‌های ساده‌ای از فلز ساختند. اولین بار قفل‌های طرح جدید را رابرت بارون و جوزف برامه در دههٔ ۱۷۸۰ میلادی در انگلستان ساختند.

در هزارهٔ دوم ق. م در مصر و بین‌النهرین قفل کردن خزانه‌ها و انبار‌های گندم و پرستشگاه‌ها متداول بوده است. به نظرمیرسد که رومی‌ها پاره‌ای از این نوع قفل و کلید‌ها را از کشورهای مدیترانه‌ای بدست آورده است. پاره‌ای ازقفل‌های ایرانی همانندقفل‌های مصری و یونانی است وبرخی دیگرمانندقفل‌های رومی می‌باشند. برخی به قفل‌های چینی و هندی میماند و تعدادی هم مانند قفل‌هایی است که دراروپا از قرون وسطی تا انقلاب صنعتی بکاربرده می‌شد. قفل‌ساز ایرانی یک کوره متوسط بادم فانوسی دارد که شکل‌های مختلف قفل رابه کمک آن تهیه می‌کند. لحیم کاری آنرادربوته‌های گلی کوچک انجام می‌دهد.

https://ghoflman.com/

قدیمی‌ترین قفل

از ایام قدیم تا قرن ۱۸ میلادی، قدیمی‌ترین شکل قفل، قفلی است که در ویرانه‌های خورس آباد نزدیکی نینوا، پیدا شده است و حدود ۴ هزار سال قدمت دارد. این قفل چوبی است و چند میله چوبی قابل حرکت دارد که در سوراخ‌هایی مناسب روی www.ghoflman.com/admin می‌افتند و کلون را در وضعیت بسته نگه می‌دارند. لید آن هم چوبی است و میله‌هایی دارد و می‌توان آن را در شیاری در کلون داخل کرد میله‌های کلید، میله‌های قابل حرکت قفل را به ارتفاع مناسب بالا می‌برند و بیرون کشیدن کلون ممکن می‌شد. مصریان قدیم، این نوع قفل را می‌شناختند و نمونه‌هایی از آن در ژاپن و نروژ نیز به دست آمده است.

در حفره‌های تپه چغازنبیل در استان ایلام، کلون و میله‌هایی سنگی پیدا شده که قدمت آن به قرن سیزدهم میلادی  می‌رسد. رومیان، قفل‌ها و کلیدهای فلزی را اختراع کردند و برای اولین بار از ضامن‌ها برای ایمنی قفل هایشان  استفاده کردند.

انواع قفل ها

قفل‌های ایرانی را از لحاظ فنی می‌توان به بخش های زیر تقسیم کرد:

قفل‌های ثابت در

1.کلون دان (قفل رومی)

این قفل عبارت است از کلون چوبی محکمی که داخل بدنهٔ قفل واقع می‌شود و بدنهٔ قفل با گل میخهای بزرگ آهنی دست‌ساز به یک لنگهٔ در وصل شده‌است. انتهای کلون داخل ماده‌ای می‌شود که درروی لنگه درد یگراست. برای بازوبسته کردن این کلون و ماده یک طرف کشویی آن دارای دندانه‌هایی است که کلید به داخل می‌افتد. با هر دور چرخاندن آن کشویی‌اش به آخر می‌رسد و بدین ترتیب در باز و بسته می‌شود.

2. قفل کلون دار:

این نوع قفل در تمام ایران  یافت می‌شود و کهن‌ترین نوع قفل ازلحاظ ساخت است؛ که قدیمی‌ترین نوع آن در خرابه‌هادر خورس آباد  نزدیک شهر باستانی نینوا یافت شده‌است. کلون دارای چندین دندانه  است که شیطانک وقتی در قفل بسته مشود بر روی آن می افتد و بدین ترتیب ضامن آن می‌شود. برای بازکردن در، کلید را از شکافی که در داخل بدنه قفل است و کلیدخور نامیده می‌شود وارد میکنند. پره‌ها با برجستگی‌های روی کلید نظیر بریدگی‌های روی کلون است. کلید در آن موقع بلندمیشود. بدین ترتیب شیطانک را بالا برده و وقتی که کلید کشیده می‌شود و قفل عقب می‌رود. اصول قفل‌های امروزی ما به اسم بال براساس همین کلون‌ها ساخته شده‌است. در مناطق یزد و اصفهان  شیطانک‌های کلون باتنوع زیاد بکاربرده می‌شود. درقفل چوبی، شیطانک یک کشوی عمودی آهنین را ضامن می‌شود که دریک چفت آهنی جذب و محکم شده‌است.

3. قفل فنرپیچ:

درآذربایجان  قفل دیگری به کاربرده می‌شود که اصول آن درطرح و ساخت متفاوت است. این قفل شامل جعبه ی آهنی باد و فنرقوی است که سرشان از جعبه بیرون آمده‌است. این فنرها دو طرف قلاب مادگی را می‌گیرد. کلید داری دو زبانه و با چنان اندازه‌ای است که وقتی که درداخل قفل میچرخد فنرها را از هم بازکرده و از مادگی جدامی‌کند و در بازمی‌شود. اگر یک یا دو طرف این زبانه‌ها کوچک باشد، فنر به اندازهٔ کافی از هم باز نمی‌شود و اگر زیاد بزرگ باشد داخل سوراخ کلید نمی‌شود. صفحهٔ مدینگ نیز باید در شکاف‌های زبانه‌های کلید بخورد به طوری که روی هم بروند. این سه نوع قفل‌های ثابت روی در، درهای اصلی، دروازه‌های باغ و… بکار برده می‌شود.

قفل‌های آهنی

1.قفل فنری با کلید پیچی:

باتغییردادن قطرکلید، گام پیچ، تعداد پیچ ماده، طول و قطر مفتول داخل قفل عوض می‌شود. همین نوع قفل درقرون وسطی درانگلستان و فرانسه و آلمان دیده میشدوتاسال۱۸۷۵م در این کشورها رواج داشت.

https://ghoflman.com/

2. قفل فنری باکلیدفشاری:

سابقهٔ تاریخی آن از زمان روم  قدیم آغاز می‌شود و تا قبل از انقلاب صنعتی در اروپا به کاربرده می‌شد. احتمال دارد اختراع این نوع قفل هااز چین و هند  باشد یا شاید از خاورمیانه آغازشده از یک طرف به روم وازسوی دیگربه هندویاچین رفته باشد.

https://ghoflman.com/

3.قفل لوله با کلید پیچی 

مشخصهٔ اصلی این قفل، استوانه ی کوچک آن است که داخل لوله  قرارگرفته‌است. تکه درونی درقسمت جلودنده‌ای داردکه به حلقه ی قفل میخوردووقتی که خوب پیچ می‌شود آنرا قفل می‌کند. کلیدآن در انتها دارای دنده است که بایدبه جلوی لوله بخورد. پس ازاینکه این سوی آن را پیچ کردندکلیدرابه جلوی آن فشارمیدهند. شیاری که روی کلیداست به راه کلیدبدنهٔ قفل می‌خورد. وقتی که کلیدچرخیده می‌شود قسمت قفل کننده، برای اینکه بتواندحلقه را آزادکند، بازمیشود. باتغییر دنده‌های کلیدازلحاظ گام، قطروجهت حرکت نیز با تغییر اندازه راه کلیدوشیاری که روی کلیداست وبدنه قفل، می‌توان انواع واقسام این نوع قفل را بدست آورد. تکه قفل‌کننده همیشه درداخل لوله باقی می‌ماند. قفل‌های لوله‌ای درهندو اروپای مرکزی  پیداشده‌است.

۴. قفل حروفی یارمزی:

قفل رمزی

تا سال ۱۷۵۰م قفل‌های حروفی شبیه قفل‌های ایرانی درفرانسه به کاربرده می‌شود و اخیراً برای محافظت دوچرخه و اتوموبیل زیا د به کاربرده می‌شود. قفل های رمزی کنونی از ترکیب اعداد استفاده می کنند، آنها اینقدر هوشمندانه ساخته شده اند که با استفاده از تابع تصادفی و جا به جایی اعداد روی صفحه نمایش، مانع از خوانده شدن رمز توسط اطرافیان می شوند.

https://ghoflman.com/